Wichura z 10 sierpnia 1948 roku

Dokładnie 65 lat temu, 10 sierpnia 1948 r. (wtorek), przez Górny Śląsk przetoczyła się potężna nawałnica. Burze i wichury wyrządziły liczne szkody w wielu miejscowościach. Nie oszczędziły także Dąbrówki Małej, a zwłaszcza parafialnego kościoła. Silny wiatr zerwał z wieży górną część kopuły i roztrzaskał ją na kościelnym dziedzińcu.

O skutkach wichury informował na pierwszej stronie Dziennik Zachodni (nr 222, 11 sierpień 1948).
Z kolei Trybuna Robotnicza opublikowała notatkę: "W Dąbrówce Małej huragan zerwał kopułę wieży kościoła parafialnego. W katastrofie nikt z przechodzących nie uległ wypadkowi" (nr 211, 12 sierpień 1948, s. 5).

Trudno mi - osobie, która obecną wieżę kościoła zna "od zawsze" - wyobrazić sobie jej oryginalne kształty. Wrażenie musiała wywierać jeszcze większe niż dzisiaj. Bez dwóch zdań, pra?

Kościół św. Antoniego z pierwotną wieżą (1937).

Krzyż, który wieńczył zerwany fragment wieży, umieszczono z tyłu kościoła (2013).

W kuźni kowala Potempy

Obok posesji przy ulicy Gen. Henryka Le Ronda 1 (dom wzniesiono ok. 1840 roku,  pierwotnie parterowy przebudowano w roku 1887) znajdują się zabudowania dawnej kuźni. U początków XX wieku pracował w niej Paweł Potempa. Kowal wymieniony jest w księgach z 1910 i 1914 roku. Natomiast w księgach handlowych z lat czterdziestych wymieniony jest już Augustyn Potempa. Być może starsi mieszkańcy Dąbrówki pamiętają dźwięki dobywające się spod kowalskich młotów, dyć kowal Augustyn wykonywał swój fach jeszcze w latach sześćdziesiątych. (1) Niestety, budynek kuźni znajduje się obecnie w opłakanym stanie...

Budynek przy ulicy Le Ronda 1 i zabudowania starej kuźni (2013).

Zdjęcie dawnej kuźni z galerii Leszka Jęczmyka (2008).
Autor wspomina: "Na własne oczy widziałem jak w latach 50-tych podkuwano tutaj konie."

Kilka lat temu znalazłem w piwnicy stare podkowy. Nadgryzione zębem czasu (zwanym korozją) wiszą u stropu i pamiętają, zapewne, jak w kuźni Potempów wrzała praca.

Stare podkowy z piwnicy :)

A jak wyglądała praca kowala w Dąbrówce? Zapraszam na filmy dokumentalne traktujące o tym rzadkim dziś już fachu.

Film edukacyjny pt. "Ginące zawody - Kowalstwo" na kanale Muzeum Wsi Kieleckiej.

Film edukacyjny pt. "Ginące zawody. Kowale."

---

Źródła:
(1) Na podstawie wymienionych w tekście ksiąg adresowych oraz Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Piotr Tabaczyński i in., Ulice i place Katowic, Wydawnictwo Prasa i Książka Grzegorz Grzegorek, Katowice 2012, s. 107-108.
inne
http://forum.gkw24.pl/viewtopic.php?f=5&t=3448&start=20#p198529

Księgi handlowe i adresowe

Niniejszy wątek gromadzi, w porządku chronologicznym, ogólnodostępne księgi handlowe i adresowe, zawierające historyczne informacje o mieszkańcach Dąbrówki Małej oraz zakładach przemysłowych i handlowo-usługowych, znajdujących się na terenie gminy.

Tytuł zawiera odnośnik do serwisu internetowego publikującego dane źródło. Pliki .djvu można przeglądać w przeglądarce internetowej (wymagany plugin) lub zapisać na komputerze i przeglądać w programie np. WinDjView. Na końcu źródła podałem strony, na których znajdują się informacje dotyczące Dąbrówki Małej. W większości przypadków numer strony jest odnośnikiem do jej skanu. Brak numerów stron przy niektórych źródłach oznacza, że informacje dotyczące Dąbrówki pojawiają się w nich w różnych miejscach. Numer w nawiasie określa miejsce strony w pliku (częstokroć numer strony w publikacji nie pokrywa się z numerem strony w pliku).

Przy lekturze niemieckojęzycznych źródeł przydać się mogą Spis zawodów w języku polskim i niemieckim z 1936 r. oraz opracowanie Nazwy dawnych zawodów i statusów społecznych (glosariusz niemiecko-polski z przykładami odręcznego zapisu w pruskich aktach USC z lat 1874-1918, przygotowany w oparciu o słownictwo z terenu Wielkopolski, oprac. Liliana Molenda).