Nie jest niczym zaskakującym, że im głębiej sięgamy w przeszłość Dąbrówki, tym bardziej skąpym i niejednoznacznym materiałem dysponujemy. Tak jest w przypadku XVI-wiecznych dziejów naszej miejscowości.
Na wstępie przytoczę dwa przypisy, które Ludwik Musioł, wybitny śląski historyk i archiwista, zamieścił w pracy "Materjały do dziejów wielkich Katowic". Owe przypisy towarzyszą dokumentowi z 13 lipca 1637 r., dotyczącemu wyznaczenia granic wsi Bogucice, a w którym wymienione są granice z Jakubowicami ("hranicze Jakubowskey") i Dąbrówką ("hranicze Dombrowskey") (1):
Wieś Jakubowice, granicząca z Bogucicami od str. północnej, od połowy XVII wieku niewystępująca, była właściwie tylko jednym działem wsi Dąbrówki Małej. Wieś ta w XVI w. należała do Salomonów na Mysłowicach, była jednak wówczas przez długie czasy wydzierżawiona prałatom przy kościele św. Jakuba we Wrocławiu i stąd zapewne utarła się dla niej druga nazwa: "Jakubowice". Świadczy o tem relacja z XVI w., zachowana w aktach granicznych, spisanych w r. 1664. Tam powyższa relacja przypisywana jest jednemu z Salamonów na Mysłowicach, pochodzi więc z około połowy XVI w. (zwrot w aktach: "... ex copia antiqua sine subscriptione et anno reperta, supponitur, daß es des abgelebten Herrn von Salamon, als damaligen possessori der Mysłowitzer Herrschaft, Bericht ist."). Odstęp w owym piśmie Salamona do komisarzy granicznych brzmi: "...Oznajmując granice moje zaczynające się od granic Korony Polskiej ...od ujścia Brynicy do Przemszy granica idzie wzdłuż wody Przemszy aż do pustej wsi Dąbrówki, która to wieś do Mysłowic przynależy, a jest w dzierżawie prałata św. Jakuba we Wrocławiu, a z drugiej strony rzeczki Przemszy jest wieś w Koronie Polskiej, zwana Pogonia" (Akta Starostwa w Pszczynie, dotycz. wsi Dziećkowice, obecnie w Arch. Akt dawnych w Katowicach). Nazwa Jakubowice ginie z chwilą odbudowy wsi Dąbrówki pod koniec XVII w. Choć Salamonowie byli wówczas właścicielami tej pustej wsi, to jednak obszar wsi do Mysłowiczyzny a temsamem do Ziemi Pszczyńskiej nie należał; znajdował się już w obrębie Ziemi Bytomskiej.
Wieś Mała Dąbrówka, wspomniana po raz pierwszy około r. 1580 jako "pusta". Odbudowa tej wsi przypada na wiek XVII.
Ludwik Musioł przypuszcza, że
"Jakubowicami" określano Dąbrówkę Małą lub jej część. Tymczasem w świetle innych źródeł Jakubowice były odrębną wsią położoną między Czeladzią, Siemianowicami i Dąbrówką (okolice czeladzkiej kopalni
"Saturn"). Metryka Jakubowic sięga aż 1379 r. Właścicielami osady byli między innymi Mieroszewscy (więcej o Mieroszewskich w artykule
Dąbrówka Mała w XVIII w.). Wieś została zniszczona w 1588 r. w wyniku bitwy stoczonej między wojskami rotmistrza Gustawa Hołubka i wojskami Maksymiliana Habsburga
(2). Choć osady nigdy już potem nie odbudowano, to jeszcze przez wiele lat funkcjonowało określenie
"puste Jakubowice", a o grunty jakubowickie toczyły się zacięte spory
(3).
