Wedle mojej wiedzy Ludwik Musioł (1892-1970), wybitny śląski historyk i archiwista, nie napisał osobnej książki o Dąbrówce Małej, ale przyczynki do jej historii umieścił w kilku swoich pracach. W artykule Dąbrówka Mała w XVI wieku przytoczyłem już przypisy pochodzące z "Materjałów do dziejów wielkich Katowic (1299-1799)". Obszerniejsze opracowania zawarł Musioł w monografiach Bogucic (1953) i Szopienic (1956). Obie prace przechowywane są w Bibliotece Śląskiej, a fragmenty dot. Dąbrówki Małej wynotowałem poniżej.
"Bogucice: gmina i parafia. Monografia historyczna"
Biblioteka Śląska w Katowicach, sygn. R 1310 III.
s. 14
Wieś Milejowice. Czasem w źródłach po prostu identyfikowana z Małą Dąbrówką. Tak jak Dąbrówka Mała była w XVI wieku i XVII wieku pusta. Był tu młyn. W r. 1714 "Catharina Młynarzanka de Milowice".
s. 53
Dąbrówka Mała: także ta wieś była przez wiek XV i XVI pusta i niezamieszkała. Obszar tej wsi należał jednak do Mysłowic, przynajmniej pod koniec XVI wieku, kiedy był wydzierżawiony opatowi św. Jakuba we Wrocławiu /folwark/. Z tym terenem stykały się dawne osady Milejowice i Jakubowice, w XVI wieku również puste i niezamieszkałe. Miał do nich pretensje proboszcz parafii w Czeladzi. Wizytacja tego kościoła w roku 1598 wymienia pośród wsi parafialnych także Milejowice i Siemianowice. Milejowice zaś są często po prostu identyfikowane z Małą Dąbrówką. W tym samym opisie kościoła czeladzkiego zaznaczono, że pola proboszcza w Czeladzi sięgają poza Brynicę, na obszar Małej Dąbrówki. Milejowice położone były po obu brzegach Brynicy. Oba jednak brzegi były kiedyś obszarem śląskim, gdyż do połowy XV wieku księstwo siewierskie zaliczane było do księstw śląskich. W każdym razie przynależność obszaru Małej Dąbrówki do Bogucic w dawniejszych wiekach jest przynajmniej bardzo wątpliwa. Jeszcze w latach 1711-13 świadkowie z Dąbrówki zeznawają, że mają bliżej i wygodniej do Bogucic i tam do kościoła zwykli chodzić. Właściciel wsi Jan Jerzy Kamieński oświadcza w roku 1712, że "secundum antiquam erectionem majętność Dąbrówka do Bogucic afiliowana była". W każdym razie po odbudowie wsi w ciągu XVII wieku Dąbrówka już stale trzymała się kościoła boguckiego.
"Szopienice. Monografia historyczna gminy"
Biblioteka Śląska w Katowicach, sygn. R 1035 III, s. 98-100.
Gmina ta [Mała Dąbrówka], przez kilka wieków leżąca pustkowiem, była pierwotnie złączona ze wsią "Milejowice" i pod tą ostatnią nazwą występuje w średniowiecznych dokumentach. Potwierdzenie takiego stanu sprawy znajdujemy w piśmie kurii krakowskiej, którym biskup krakowski przydziela dziesięcinę z Małej Dąbrówki proboszczowi w Czeladzi (1). Czytamy tam taki zwrot: "Villa Dambrowka-Celary, ante exdivisionem limitum Poloniam inter et Silesiam (2) juncta villae Milejowice, subque eodem nomine "Milejowice" semper nuncupata" – To jest: "Wieś Dąbrówka Celarego przed wygraniczeniem granic miedzy Polską a Śląskiem, złączona była ze wsią Milejowice, i pod tą nazwą "Milejowice" odtąd zawsze występuje".
Jak wiele innych wsi starych w dzisiejszym "GOP-ie", także Mała Dąbrówka wzgl. Milejowice była w XV wieku zrujnowana przez działania wojenne i tak stała pustką aż do początku XVII wieku. W pewnym sprawozdaniu p. Mikołaja Salomona z przed roku 1576, w którym ten dziedzic na Mysłowicach określa granice swych posiadłości, czytamy "Odtąd /to jest od ujścia Brynicy do Przemszy/ idzie granica moja podle wody Przemszy aż do pustej wsi Dąbrówka, która to wieś do Mysłowic należy a wydzierżawiona jest prałatowi przy św. Jakubie we Wrocławiu, a z drugiej strony wody Przemszy jest wieś w Koronie Polskiej, zwana Pogonia" (3). Jak wynika z tej dawnej notatki, wieś pusta Dąbrówka była dzierżawiona przez przeora klasztoru i kościoła św. Jakuba we Wrocławiu. Ten klasztor w roku 1529 zmienił swego patrona na św. Wincentego. Mała Dąbrówka zaś, kiedy ją w początkach XVII wieku odbudowano jako wieś chałupniczo-zagrodniczą, już nie wróciła do dzierżawy klasztoru wrocławskiego. Bowiem w latach 1636 i jeszcze w roku 1650 Mała Dąbrówka jest własnością rodziny Paczków (Hieronim Paczek – r. 1636, oraz Fryderyk Paczek, r. 1650, "haeres olim in Milejowice").
Krótko bowiem przed r. 1650 wieś Mała Dąbrówka przeszła na własność Józefa Jarockiego, piszącego się "z Jaroszyna a na Dąbrówce". Aktem z dnia 16 lipca 1667 r. Jarocki sprzedaje Małą Dąbrówkę razem z folwarkiem, wsią, budynkami, rolami, poddanymi (jest tu 7 kmieci) itd. panu Jakubowi z Czarnocina Czarnowskiemu, zwanemu Celary, podczaszemu dobrzyńskiemu, za sumę 7000 zł. polskich (4). Ponieważ ta rodzina była pochodzenia włoskiego (Cellari) to nabyta przez nią wieś odtąd zwana była Celary-Dąbrówka i tak m.in. na mapie Wielanda z roku 1736 jest zaznaczona.
W roku 1738 było w Małej Dąbrówce osiadłych: 6 półrolników oraz 6 chałupników. W roku 1783 zaś statystyka podaje 13 chałupników małorolnych, a razem wieś liczyła mieszkańców: 73 osoby. W roku 1861 Mała Dąbrówka liczyła 20 zagrodników i 58 chałupników małorolnych i bezrolnych, którzy razem posiadali 816 morgów pruskich roli ornej, 121 morgów łąk, 47 morgów ogrodów i 10 morgów pastwisk. Role mają tu glebę na ogół dobrą. W roku 1861 wieś liczyła 2171 mieszkańców. Od roku 1847 Mała Dąbrówka posiada własną szkołę, a od r. 1915 własny kościół.
Przysiółki: Pniaki i Burowiec.
(1) Archiwum probostwa w Czeladzi, pismo z r. 1690 oraz z dnia 19.XII.1691 r.
(2) Zatem przed rokiem 1440.
(3) Odpis z końca XVIII w. w aktach sporów granicznych dziedzica wsi Dziećkowice z biskupem krakowskim jako panem wsi Jemielina (Archiwum Starostwa w Pszczynie, dziś WAP Katowice).
(4) Akta gruntowe dóbr rycerskich Mała Dąbrówka, Vol. I w sądzie grodzkim w Mysłowicach.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz