Anno Domini 1340

Najstarszym znanym mi dokumentem wzmiankującym o Dąbrówce Małej jest potwierdzenie darowizny z 1340 roku (1):

Bytom, 13 października 1340 r.
Władysław bytomski potwierdza darowiznę wsi Milowice i Dąbrowa, dokonaną przez Piotra z Paniów na rzecz Hermana, prepozyta Św. Małgorzaty w Bytomiu. Wśród świadków występują: Gołambko, podsądek nadworny, Żegota ze Złotym Nosem, Rajmund lekarz książęcy, Mikołaj wójt bytomski, Michał syn Heynona i Franczko obywatele bytomscy.

• Występującą w dokumencie Dąbrowę historycy łączą z dzisiejszą Dąbrówką Małą (2).
• Kościół św. Małgorzaty w Bytomiu wzniósł w ostatnich latach swojego panowania książę Bolesław Kędzierzawy (1146-1173) i podarował go benedyktynom z opactwa św. Wincentego we Wrocławiu-Ołbinie. Około roku 1193 książę Mieszko Plątonogi przekazał kościół norbertanom, którzy objęli po benedyktynach ołbińskie opactwo (3).

Opactwo św. Wincentego na Ołbinie, wyburzone w 1529 roku - Mapa Weihnera z 1562 roku.

• W 1529 r. norbertanie z Ołbinia otrzymali pofranciszkański klasztor i kościół św. Jakuba we Wrocławiu. W 1530 r. nowy siedziba zakonu otrzymała wezwanie św. Wincentego.

Kościół św. Wincentego i klasztor norbertanów we Wrocławiu.
Rycina Friedricha Bernharda Wernhera z ok. 1750 r. - Topographia oder Prodromus Delineati Silesiae Ducatus, s. 243

Kościół św. Wincentego (od 1997 r. katedra greckokatolicka) i dawny klasztor norbertanów (obecnie Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego). Źródło: http://fotopolska.eu/135455,foto.html

• Podsumowując, Dąbrówka i Milowice, po przekazaniu kościołowi św. Małgorzaty w Bytomiu, znalazły się w dziedzinie zakonu norbertanów z opactwa św. Wincentego we Wrocławiu. Milowice należały do tego opactwa już wcześniej, ok. 1280 r. (więcej: Milowice i Dąbrówka Mała).
• Piotr z Paniów (Petrus de Panow), syn Gosława, otrzymał Milowice około 1307 roku. Okoliczności wejścia w posiadanie Dąbrówki nie są znane. W 1330 r. Piotr z Paniów sprzedał sołectwo w Milowicach niejakiemu Idziemu (4).

Kościół św. Małgorzaty w Bytomiu (2013)

Kościół św. Małgorzaty w Bytomiu - tablice informacyjne (2013)

---

Źródła:

(1) J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123-1492), 1985, s. 107.

• AP Wrocław, Klasztor Premonstratensów pw. św. Wincentego we Wrocławiu (dawn. Rep. 67), sygn. 211 (239) - "Dambrouam"

(2) F. Gramer, Chronik der Stadt Beuthen in Ober-Schlesien, Beuthen 1863, s. 35 (polski przekład: Franz Gramer, Kronika miasta Bytomia na Górnym Śląsku, oprac. Jan Drabina, przekł. Antoni Niemczura, Bytom 2014, s. 59).

(3) Dziewięć wieków Bytomia: szkice z dziejów miasta i ziemi bytomskiej, pod red. Franciszka Ryszki, "Śląsk", 1956, s. 17-18.

(4) J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, op. cit., s. 98.

Warto zajrzeć:
http://fotopolska.eu/Wroclaw/b9126,Katedra_greckokatolicka_sw_Wincentego.html
http://fotopolska.eu/Bytom/b32809,Kosciol_sw_Malgorzaty.html

Na lokację wsi na prawie niemieckim wskazuje obecność wolnego sołectwa, które w dwóch przywilejach z lat 1368 i 1393 otrzymało liczne uprawnienia (s. 359). Nieznane dotąd kopie przywilejów wolnych sołtysów z Dąbrówki Małej:

• Dokumenty opata Marka z 1368 r. dla sołtysa Dąbrówki Małej: AP Wrocław Zbiór rękopisów archiwalnych (dalej ZRA, dawn. Rep. 135), sygn. 376, k. [133v-134v lub 134v-135v]; sygn.377, k. 283-284.
  "Opat Marek Wendeler potwierdził sołtysowi Dąbrówki Małej trzy łany oraz prawa do karczmy i jatek mięsnych, a także do założenia młyna i stawu rybnego na rzece Osiecz oraz drugiego stawu na Rawie" s. 139
• Dokument opata Jana z 1393 r. dla sołtysa z Dąbrówki Małej: AP Wro, ZRA, sygn. 377, k. 285-286 - "Villa nostra Dombrowka prope Myleyowyce in districti Bithomien[sis].

Za Przemysław Noparlik "Ziemia bytomska w późnym średniowieczu. Próba rekonstrukcji krajobrazu kulturowego", Chorzów 2021

W późnym średniowieczu wieś była opuszczona, stąd nie występuje w urbarzach. Ponowne zasiedlenie Dąbrówki nastąpiło dopiero w XVII wieku (s. 360)

Watpliwosci, przeczytaj J Tofilska Wlascicieke ternow wsp Katowic, Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo