Nazwa "Dąbrówka" wskazuje na lasy dębowe (dąbrowy), porastające ongiś tutejsze tereny. Sporo jest miejscowości z "dębem" w nazwie. Starczy wspomnieć Dąb i Dąbrowę na terenie Katowic, a z dalszych Dąbrowę Górniczą i jaworznicką Dąbrowę Narodową. Jak stwierdzono, nazwy tego typu niekoniecznie wskazywały na lasy dębowe, lecz raczej mieszane, bowiem przy ich tworzeniu uwzględniano gatunki drzew najbardziej wybijających się wielkością i pokrojem (1). Ale dlaczego naszą Dąbrówkę zowie się "Małą", a Dąbrówkę położoną między Siemianowicami i Piekarami Śląskimi "Wielką"? :) Przydomki mogą mieć wyjaśnienie inne li tylko odróżnienie dwóch wsi leżących w bliskim sąsiedztwie w dawnej ziemi bytomskiej.
Ks. Henryk Kuczob w monografii Dąbrówki Wielkiej podaje, że przydomki miały związek z ustrojem wsi. Otóż Dąbrówka Wielka została osadzona na prawie niemieckim (ok. 1270 r. i ponownie, po opustoszeniu wsi, ok. 1550 r.), podczas gdy Dąbrówka Mała pozostawała na dawnym prawie polskim. Ustrój prawny obu wsi znalazł odzwierciedlenie w ich nazewnictwie: Dąbrówka Wielka określana jest w dokumentach jako "niemiecka" (Dambrowka Theutonicalis), Dąbrówka Mała nazywana jest "polską" (Dambrowka Polonicalis). (2)
 |
| Fragment mapy Principatus Silesiae Oppoliensis Wielanda z 1736 roku. Zaznaczona Dąbrówka Mała (1), Dąbrówka Wielka (2) i Bytom (3). |
Dambrowka Theutonicali i Dambrowka Polonicali występują w spisie miejscowości płacących dziesięcinę kościołowi św. Małgorzaty w Bytomiu (w 1340 r. Piotr z Paniów przekazał Dąbrówkę Małą prepozytowi kościoła św. Małgorzaty). Spis zawarty jest w Aktach wizytacji dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego w 1598 r. (3):
Item habet decimas manipulares: primam et secundam ex utraque Swiętosławice, tertiam ex Rokitnica, quartam ex Piekary Teutonicali, quintam ex Dambrowka Teutonicali, sextam ex Zychcice, septimam ex Biernatowice, octavam ex Milowice, nonam ex Dambrowka Polonicali, decimam ex Mikulczyce, undecimam et duodecimam ex utraque Bytkow, 13 ex Orzegow, 14 ex Bobrowniki.
W monografii czytamy też, że na początku XVI w. Dąbrówka Mała opustoszała. W 1532 r. były w niej tylko 2 gospodarstwa zagrodnicze (według Urbarza państwa bytomskiego z 1532 r.). Jej odbudowa przypada na rok 1604, kiedy wznowiono w niej sołectwo. Wkrótce dla odróżnienia nadano Dąbrówkom dwie różne nazwy: Mała i Wielka. (4)
Na marginesie dodam, że cytowane wyżej Akta wizytacji opracował i wydał ks. dr Maksymilian Wojtas, proboszcz parafii św. Antoniego w Dąbrówce Małej w latach 1931-1962 r. W tychże aktach po raz pierwszy pojawia się, wśród wsi należących do parafii w Bogucicach, nazwa Katowice: "Ad parochiam pertinent villae: Bogucice, Załęze et nova villa Katowice". (5)
Źródła:
(1) Józef Szaflarski, Środowisko geograficzne Katowic w Katowice, ich dzieje i kultura na tle regionu, praca zbiorowa, Śląski Instytut Naukowy, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1976, s. 37.
(2) Ks. Henryk Kuczob, Dąbrówka Wielka dawniej i dziś, Chorzów 2001, s.17.
(3) Akta wizytacji dekanatów bytomskiego i pszczyńskiego dokonanej w roku 1598 z polecenia Jerzego Kardynała Radziwiłła, biskupa krakowskiego, oprac. Ks. Dr Maksymilian Wojtas, Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku, Katowice 1938, s.72.
(4) Ks. Henryk Kuczob, op.cit., s. 25.
(5) Akta wizytacji..., op.cit., s. 88.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz