O gospodzie "Pod kopalnią Jerzy"

Trzy lata temu ukazało się nowe, bogato ilustrowane wydanie "Osad i osiedli Katowic" Lecha Szarańca (1). Przeglądałem niedawno publikację i, ku miłemu zaskoczeniu, w rozdziale o Dąbrówce Małej znalazłem pocztówkę z 1914 roku (skan oryginalnej pocztówki z opisami dostępny w artykule Jeszcze raz o gospodzie "Pod kopalnią Jerzy").

Górna część widokówki przedstawia gospodę Gasthaus zur Georg-Grube, należącą do Marcusa Zweiga. Właściciel wymieniony jest w księdze adresowej z 1910 (2) oraz księdze handlowej z 1914 (3). Z szyldów dowiadujemy się, że lokal posiadał ogród i oferował gościom bilard :) Gospoda znajdowała się przy skrzyżowaniu ulicy Pod Młynem z ulicą Strzelców Bytomskich. Część zabudowań ostała się do dnia dzisiejszego (Strzelców Bytomskich 20a, Pod Młynem 2).

Zabudowania dawnego lokalu Zweiga w 2013 roku. Przebudowana została prawa strona kompleksu.

Zabudowania przy Strzelców Bytomskich 20 mieściły w dwudziestoleciu międzywojennym lokal pana Emanuela Achtelika (4), wymieniany w ówczesnej prasie przy okazji miejscowych uroczystości. I tak, dla przykładu, w lokalu Achtelika zorganizowano zabawy towarzyszące obchodom Tygodnia Ligi Obrony Powietrznej Państwa w 1925 roku (5). W styczniu 1928 roku miejscowe koło L.O.P.P. zorganizowało zabawę taneczną, podczas której przygrywała "doborowa orkiestra" (6). W maju 1929 roku sala i ogród gościły uczestników Święta Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (uroczystość połączono z obchodami rocznicy założenia miejscowego koła Ogólnego Związku Podoficerów Rezerwy Rzeczypospolitej Polskiej) (7). Podczas wyborów parlamentarnych w 1930 roku lokal Achtelika był jednym z kilku lokali wyborczych na terenie Dąbrówki Małej (8).

Gospodę Zweiga zaznaczono na mapie górniczej z 1903 roku (Gasthaus).

---

Kompozycję pocztówki z 1914 roku dopełniają zdjęcia Brynicy oraz kościoła św. Antoniego. Lech Szaraniec publikuje w swojej książce jeszcze inne, ciekawe ujęcie świątyni - zdjęcie z 1935 roku, wykonane z Alei Niepodległości.

---

Na marginesie dodam, że w "Osadach i osiedlach Katowic" wykorzystano plany Wydawnictwa Kartograficznego PGK Katowice. Wspominam o tym, bo bardzo lubię mapy tego wydawnictwa. Dokładne, czytelne, z zaznaczonymi szlakami pieszymi i rowerowymi, zabytkami, terenami cennymi przyrodniczo. Plany Katowic, Siemianowic czy Sosnowca, dodane przed siedmiu laty do jednego z dzienników, choć już mocno sfatygowane, służą mi po dziś dzień :) Polecam mapy powiatów pszczyńskiego i bieruńsko-lędzińskiego. Znajdziemy opisy gmin, wykazy zabytków, ulic i przedsiębiorstw. W sam raz na wycieczki rowerowe.

---

Źródła:
(1) Lech Szaraniec, "Osady i osiedla Katowic", "Śląsk" Sp. z o.o. Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2010.
(2) Adressbuch für Kattowitz und Umgegend, 1910, s. 271.
(3) Oberschlesisches Handels-Adressbuch, 1914, s. 70.
(4) W swojej galerii Leszek Jęczmyk kompleks budynków przy Strzelców Bytomskich 20 określa "na Achtelikowym":

• https://picasaweb.google.com/widnokrag/NaszaDBrWkaDzisiaj3#5224332792316911458
• https://picasaweb.google.com/widnokrag/NaszaDBrWkaDzisiaj3#5224332854543697106

(5) Polonia nr 248, 13 wrzesień 1925, s. 6.
(6) Polska Zachodnia nr 5, 5 styczeń 1928, s. 6.
(7) Polska Zachodnia nr 147, 31 maj 1929, s. 2.
(8) Polonia nr 2136, 16 wrzesień 1930, s. 7.
inne
W Trybunie Robotniczej nr 184 z 28 sierpnia 1945 roku czytamy na czwartej stronie, że we wrześniu tegoż roku wypłata rent z ZUS dla mieszkańców Dąbrówki Małej będzie miała miejsce "w byłym lokalu Achtelika, ul. Bytomska".